Kerkenbos 1037
6546 BB Nijmegen
(extra bespreeklocatie)
Amsterdam
Overtoom 538hs
1054LL Amsterdam
Nijmegen
Kerkenbos 1037
6546 BB Nijmegen
(bespreeklocatie)
Afstamming is de relatie tussen ouders en kinderen die door geboorte is ontstaan. Er kan sprake zijn van biologisch ouderschap, van juridisch ouderschap, en van sociaal ouderschap. Als de ouders ook de verwekkers zijn van het kind spreken we van biologische ouders. Juridische ouders zijn in juridische zin familie van het kind, ook al dit niet zo in biologische zin.
Bij de geboorte van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren van rechtswege (dus automatisch) de juridische moeder van het kind. Sinds 1 april 2014 wordt een vrouw ook juridisch moeder door het kind te erkennen (dus ook als het niet uit haar is geboren, de zgn. meemoeder). Ook kan een vrouw haar kind adopteren, waardoor zij juridisch de moeder wordt. Ook andere personen kunnen een kind adopteren, bijvoorbeeld een pleegouder die al langer voor een kind zorgt, samen met de moeder van dat kind (stiefouderadoptie).
Voor het juridische vaderschap is van belang of de man getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de moeder van het kind op het moment dat het kind wordt geboren. Is dit het geval, dan is de man automatisch de (juridische) vader van het kind. Is dit niet het geval dan kan de man de juridische vader worden door erkenning van het kind (met toestemming van de moeder bij de burgerlijke stand) of erkenning van de ongeboren vrucht (idem voor toestemming). Ook kan dit gebeuren door gerechtelijke vaststelling van het vaderschap of door adoptie. Dat laatste kan bijvoorbeeld worden verzocht als de verwekker weigert het kind te erkennen, of als deze komt te overlijden voordat hij het kind heeft erkend?
Het verzoek gerechtelijke vaststelling vaderschap kan door de moeder worden ingediend bij de rechtbank, en wel binnen 5 jaar na de geboorte van het kind. Als de identiteit van de verwekker pas later bekend wordt of als zijn verblijfplaats onbekend is, kan de moeder het verzoek nog doen binnen 5 jaar nadat zij bekend is met de identiteit en de verblijfplaats van de verwekker. Als het kind 16 jaar of ouder is, is de moeder niet meer bevoegd het verzoek in te dienen. Ook het kind kan een verzoek gerechtelijke vaststelling vaderschap doen. Daarvoor bestaat geen termijn. Is het kind nog minderjarig, dan wordt het kind tijdens de procedure vertegenwoordigd door een bijzonder curator.
De verwekker van het kind kan geen verzoek doen tot gerechtelijke vaststelling van het vaderschap. Als de moeder toestemming voor erkenning weigert, kan de verwekker vervangende toestemming aan de rechtbank vragen en via erkenning zijn juridisch vaderschap tot stand brengen.
Soms is er een DNA onderzoek nodig in dit soort zaken. De rechter bepaalt meestal dat ieder van de partijen de helft van de kosten daarvan betaalt.
Wanneer een man ten tijde van de geboorte is gehuwd met de moeder van het kind (en in sommige andere gevallen), zal hij automatisch als vader gezien worden. Indien hij de vader echter niet is, kan hij bij de rechter het vaderschap ontkennen. In het geval van adoptie of indien de man het kind eerst heft erkend, kan hij het vaderschap later niet meer ontkennen.
Wanneer de man als vader wordt gezien omdat hij gehuwd was met de moeder op het moment van geboorte, kan hij het vaderschap alleen ontkennen wanneer de man niet de biologische vader is van het kind. Is hij wel de biologische vader, dan is ontkenning niet mogelijk. Er is dus in dit soort procedures soms een DNA test nodig.
Ontkenning door de vader of de moeder is ook niet mogelijk wanneer de man vóór het huwelijk kennis heeft gehad van het feit dat zijn aanstaande vrouw zwanger was. Ook wanneer de man heeft ingestemd met een “daad die de verwekking van het kind tot gevolg heeft gehad” kan ontkenning van het vaderschap door vader of moeder niet meer plaatsvinden. Beiden zijn overigens wél mogelijk voor de vader wanneer de moeder niet eerlijk is geweest over de verwekker van het kind.